ملاحظات روانشناختی ورزش در کودکان و نوجوانان | صالحی – بابایی – لطفی | نشر طنین دانش
ملاحظات روانشناختی ورزش در کودکان و نوجوانان نقش مهمی در رشد شخصیتی، انگیزشی و اجتماعی آنها دارد. ورزش تنها به تقویت مهارتهای جسمانی محدود نمیشود؛ بلکه به شکلگیری اعتمادبهنفس، مدیریت هیجان، افزایش تمرکز و بهبود روابط اجتماعی نیز کمک میکند. توجه به این نکات روانی، کیفیت تمرینات را افزایش داده و از بروز فشارهای روانی یا فرسودگی ورزشی جلوگیری میکند.
اهمیت روانشناسی ورزش برای کودکان و نوجوانان
-
تقویت اعتمادبهنفس: تجربه موفقیتهای کوچک ورزشی احساس توانمندی را در نوجوانان افزایش میدهد.
-
بهبود انگیزه درونی: ایجاد محیط شاد و حمایتکننده باعث میشود کودک بهصورت خودجوش به ادامه فعالیت ورزشی تمایل پیدا کند.
-
رشد مهارتهای اجتماعی: کار گروهی، همکاری و رعایت قوانین در ورزش موجب رشد هوش اجتماعی میشود.
-
پیشگیری از استرس و اضطراب: تمرین مناسب و حمایت مربیان و والدین از فشارهای روانی جلوگیری میکند.
اصول مهم روانشناختی در ورزش کودکان
-
تمرکز بر لذت و یادگیری، نه نتیجهگرایی: تأکید بیش از حد بر برد و باخت، استرس و افت اعتمادبهنفس ایجاد میکند.
-
ارائه بازخورد مثبت و سازنده: تشویق رفتارهای تلاشمحور، رشد انگیزه درونی را تقویت میکند.
-
توجه به تفاوتهای فردی: هر کودک سرعت یادگیری، توان جسمی و خلقوخوی متفاوتی دارد و برنامه تمرین باید مطابق آن تنظیم شود.
-
ایجاد محیط امن و بدون فشار: نوجوانان باید احساس امنیت، ارزشمندی و آزادی در ابراز احساسات داشته باشند.
-
پیشگیری از فرسودگی ورزشی: تمرینات بیشازحد، استرس و رقابت شدید میتوانند به خستگی جسم و ذهن منجر شوند.
نقش والدین و مربیان
-
والدین باید با حمایت عاطفی، توقعات منطقی و تشویق مناسب، مسیر رشد ورزشی کودک را هموار کنند.
-
مربیان نقش مهمی در ایجاد انگیزه، آموزش مدیریت هیجان و تقویت روحیه تیمی دارند. رفتار مربی میتواند تأثیر مستقیم بر تصویر ذهنی کودک از ورزش داشته باشد.
توجه به ملاحظات روانشناختی ورزش در کودکان و نوجوانان به ارتقای سلامت ذهن، عملکرد ورزشی و رشد اجتماعی آنها کمک میکند. با رعایت اصول روانشناختی، میتوان محیطی شاد، امن و انگیزشی برای رشد نسل آینده ورزشکاران فراهم کرد.
ورزش در سنین کودکی و نوجوانی تنها وسیلهای برای تقویت جسم نیست، بلکه نقش مهمی در رشد روانی و اجتماعی افراد نیز دارد. مطالعات روانشناسی ورزش نشان میدهد که فعالیتهای بدنی منظم میتواند باعث افزایش اعتماد به نفس، تمرکز، نظمپذیری و مهارتهای ارتباطی در کودکان و نوجوانان شود.
از دیدگاه روانشناختی، شرکت در ورزشهای گروهی به کودکان میآموزد که چگونه همکاری، مسئولیتپذیری و کنترل هیجانات را تجربه کنند. همچنین در نوجوانی، ورزش میتواند راهی مؤثر برای تخلیه انرژی و مدیریت استرس و اضطراب ناشی از فشارهای تحصیلی و اجتماعی باشد.
ورزش به بهبود تصویر بدنی و خودپنداره مثبت کمک میکند و باعث میشود نوجوانان احساس ارزشمندی بیشتری نسبت به خود داشته باشند. از سوی دیگر، والدین و مربیان باید توجه داشته باشند که فشار بیش از حد برای موفقیت ورزشی ممکن است باعث اضطراب عملکرد یا کاهش انگیزه در کودک شود.
بنابراین، هدف اصلی در روانشناسی ورزش کودکان و نوجوانان باید ایجاد لذت، انگیزه درونی و احساس موفقیت فردی باشد، نه صرفاً برد و رقابت. حمایت عاطفی والدین، آموزش مهارتهای ذهنی مانند تمرکز، تصویرسازی ذهنی و آرامسازی، میتواند رشد روانی و ورزشی آنها را متعادل و پایدار سازد.
موضوع اصلی کتاب حاضر جنبهها، ملاحظات و مسائل روانشناختی مهم در ورزش کودکان و نوجوانان است. موضوعات مطرح شده در این کتاب با سرفصلهای یکی از دروس رشته “روانشناسی ورزش” همخوانی کامل دارد و میتواند به عنوان منبع اصلی این درس مورد استفاده مدرسین قرار گیرد. مطالعه این کتاب به دانشجویان، متخصصان، والدین، مربیان و برنامه ریزان ورزش کودکان و نوجوانان توصیه میشود، چرا که مطالب ارائه شده در این کتاب به آنها کمک میکند با بالا بردن سطح دانش و آگاهی خود تصمیمگیریها و برنامهریزیهای علمیتر، منطقیتر و اثربخشتری برای بهبود وضعیت فعالیت ورزشی کودکان و نوجوانان داشته باشند. با مطالعه این کتاب خانوادهها میتوانند آگاهی عمیقتری نسبت به نگرشهای واقعی فرزندان خود نسبت به فعالیت بدنی و ورزش کسب کنند. والدین میتوانند با به کار بستن توصیهها و راهکارهای ارائه شده، زمینه مشارکت بیشتر کودکان و نوجوانان در فعالیت بدنی و ورزش را فراهم نمایند.
کتاب حاضر همچنین راهنمای مناسبی برای معلمان و مربیان ورزش است تا افزون بر آشنایی با جنبههای مرتبط با روانشناسی ورزش در ورزشکاران جوان با استفاده از شیوهها و راه حلهای ارائه شده در کتاب زمینه ترغیب، تشویق و مشارکت بیشتر و بهتر شاگردان خود به انجام فعالیت ورزشی را فراهم نمایند.
فهرست کتاب
- مشارکت ورزشی و رشد در دوران کودکی و نوجوانی
- رشد اجتماعی، شخصیت و ورزش
- نظریهها و الگوهای مرتبط با شرکت کودکان و نوجوانان در ورزش
- دلایل ترک ورزش در کودکان و نوجوانان
- رویکردها و عوامل موثر در پایبندی کودکان و نوجوانان به ورزش
- افراد مهم دخیل در گرایش کودکان و نوجوانان به ورزش
- فرایندهای توجه و حافظه در ورزش
- استعدادیابی و استعدادپروری در ورزش
- زنگ ورزش و ورزش کودکان و نوجوانان
نقد و بررسی وجود ندارد.